Wat je moet weten

Het auteursrecht is van toepassing op teksten, afbeeldingen, films, muziek en andere werken van wetenschap of kunst. Voor het verkrijgen van het auteursrecht hoeft de maker niets te doen.

Op basis van het auteursrecht bepaalt de maker hoe, waar en wanneer hij zijn werk openbaar maakt en verveelvoudigt. Deze zogenaamde exploitatierechten zijn tot 70 jaar na het overlijden van de maker van kracht of, als de maker een rechtspersoon is, tot 70 jaar na de eerste openbaarmaking van het werk. Bij het overlijden gaan de exploitatierechten over op de erfgenamen. De exploitatie van een werk is overdraagbaar, bijvoorbeeld aan een uitgever.

Gebruik van andermans werk

Wil je gebruikmaken van auteursrechtelijk beschermd werk, dan is er toestemming van de rechthebbende nodig. Daar zijn twee uitzonderingen op. Zo mag je zonder toestemming van de maker een kopie van het werk maken. Deze privé-kopie is niet bedoeld om te delen of te verspreiden onder andere onderzoekers. Van software mag je geen privé-kopie maken, tenzij de maker dat expliciet toestaat.

Je mag, óók zonder toestemming, uit andermans werk citeren of parafraseren in wetenschappelijke verhandelingen. Met een citaat neem je een klein deel letterlijk over. In een parafrase dien je de strekking van andermans werk correct te verwoorden. Daarnaast moet het citaat of de parafrase de inhoud van jouw werk ondersteunen en de omvang dient in verhouding te staan tot het doel. Deze voorwaarden gelden zowel in teksten als in een PowerPoint, een video of materiaal ter toelichting van je onderzoek.

Hergebruik van andermans werk

Onder hergebruik wordt onder andere het ongewijzigd delen en verspreiden van werk van anderen begrepen. Soms mag je het werk zonder toestemming hergebruiken. Dat geldt, uiteraard, voor werken waarvan het auteursrecht is verlopen en voor recentere werken die met een Creative Commons (CC) licentie zijn gepubliceerd. Met een CC-licentie ziet de maker af van bepaalde auteursrechten. In dat geval is niet-commercieel hergebruik, waaronder het delen met andere onderzoekers, mogelijk. Er zijn verschillende licenties, zie: Uitleg bij de Creative Commons-licenties.

Het is voor onderzoeksorganisaties toegestaan om auteursrechtelijk beschermde werken waartoe zij rechtmatig toegang hebben te reproduceren ten behoeve van tekst- en datamining. De reproductie moet worden opgeslagen met een passend niveau van bescherming en mag worden bewaard voor doeleinden in verband met wetenschappelijk onderzoek. 
Degene die de tekst- en datamining verricht, dient rechtmatig toegang te hebben tot het werk. Bovendien mogen de auteursrechthebbenden het auteursrecht niet uitdrukkelijk op passende wijze hebben voorbehouden, bijvoorbeeld door middel van machinaal leesbare middelen bij een online ter beschikking gesteld werk.

Bronvermelding

Bij (her)gebruik van andermans werk ben je altijd verplicht een bronvermelding te geven. Goede bronvermelding maakt dat deze werken traceerbaar zijn. De manier waarop de bronnen worden vermeld, is afhankelijk van het vakgebied of het medium waarin je wilt publiceren. Citatiesoftware automatiseert het beschrijven van bronnen in een specifieke stijl. De UvA ondersteunt verschillende citatiemanagers, zie: Citeren en Bronvermelden.

Eigen werk

De UvA bezit het auteursrecht op onderzoeksresultaten en daaruit voortvloeiende publicaties van onderzoekers en promovendi in dienst van de UvA, tenzij het auteursrecht door de UvA schriftelijk is overgedragen aan de onderzoeker, promovendus of aan een derde zoals een uitgever. Bij een proefschrift ligt het bij de promovendus tenzij van reeds eerder gepubliceerde delen het auteursrecht is overgedragen aan een uitgever. Proefschriften van de UvA worden in het Digital academic repository (UvA-DARE) gearchiveerd en openbaar gemaakt. Het kan, vanwege de overdracht van het auteursrecht, nodig zijn om delen in UvA-DARE onder embargo te plaatsen, zie: Proefschrift publiceren.

Bevat de publicatie zelfvervaardigd beeldmateriaal waarop een persoon herkenbaar is afgebeeld dan kan de geportretteerde zich beroepen op het portretrecht. Als maker heb je weliswaar het auteursrecht op dit beeldmateriaal maar je mag het portret niet publiceren als de geportretteerde daartegen bezwaar maakt. Het wordt aangeraden om de geportretteerde(n) een akkoordverklaring voor het publiceren van de afbeelding te laten ondertekenen, zie: Beeld >> Portretrecht.

De voorkeur van de UvA gaat uit naar publicatie via Open access waarmee publiek gefinancierd onderzoek voor iedereen toegankelijk wordt, zie: Open access publiceren. Als je (daarbij) data publiceert maakt een licentie duidelijk wat een andere onderzoeker daarmee mag. Plaats de licentie duidelijk zichtbaar op de webpagina waar jouw data gedownload kan worden, zie Research Data Management.

Als je in zee gaat met een uitgever dan hoef je het auteursrecht niet geheel over te dragen. Je kunt bijvoorbeeld alleen het gebruiksrecht in licentie geven. Als je alle rechten of het exclusieve gebruiksrecht overdraagt dan is er voor verspreiding (bijvoorbeeld op de eigen website) of voor hergebruik (bijvoorbeeld in een bundel met andere publicaties) toestemming van de uitgever nodig. Op Afspraken met werkgever en uitgever van SURF staat meer informatie. De Wet Auteurscontractenrecht behandelt de positie van auteurs ten opzichte van uitgevers.

Ondersteuning of advies nodig?

• Vraag het de Bibliotheek. De Bibliotheek ondersteunt studenten, onderzoekers en docenten bij auteursrechtkwesties.
• Lees ook meer algemene informatie over auteursrecht op de website van de Bibliotheek.
• De Bibliotheek is aangesloten bij het landelijke Netwerk Auteursrechten Informatiepunten. Je vindt daar nog meer betrouwbare informatie over auteursrechtelijke kwesties en bijbehorende wet- en regelgeving in het hoger onderwijs.