Auteursrechtelijk beschermd werk

Het auteursrecht is van toepassing op teksten, afbeeldingen, films, muziek en andere werken van wetenschap of kunst. De maker bepaalt onder andere hoe, waar en wanneer hij zijn werk openbaar maakt en verveelvoudigt. Deze zogenaamde exploitatierechten zijn tot 70 jaar na het overlijden van de maker van kracht of, als de maker een rechtspersoon is, tot 70 jaar na de eerste openbaarmaking van het werk. De exploitatie van een werk is overdraagbaar, bijvoorbeeld aan een uitgever.

Citeren en hergebruik

In audiovisueel lesmateriaal mag je zonder toestemming van de rechthebbende uit andermans werk citeren. Het citaat dient het onderwerp van de video te ondersteunen, je mag niet meer citeren dan nodig is, het citaat moet afkomstig zijn uit een legaal gepubliceerde bron en bronvermelding is verplicht.

Naast citeren is het altijd toegestaan te linken of beeldmateriaal van anderen te embedden mits dit materiaal op legale wijze openbaar is gemaakt en de bron wordt vermeld. Daarnaast mag je audiovisueel materiaal van anderen binnen de UvA-gebouwen vertonen als de vertoning een onderdeel vormt van het leerplan binnen niet-commercieel onderwijs.

Andermans audiovisueel materiaal in de digitale leeromgeving delen en verspreiden mag alleen met toestemming van de rechthebbende. Binnen niet-commercieel onderwijs is voor dit hergebruik echter geen toestemming nodig als het materiaal via een open licentie, zoals Creative Commons, is gepubliceerd of als de UvA een licentie heeft afgesloten waarbij kopiëren, verspreiden en doorgeven mag.

Als de licentie dit soort hergebruik niet toestaat of als je audiovisueel materiaal beschikbaar wilt stellen met een commercieel onderwijsdoel dan is er toestemming van de rechthebbende nodig. Neem hiervoor contact op met Videma. Deze collectieve beheersorganisatie int de af te dragen vergoeding voor de filmmaatschappijen, tv-producenten en omroepen.

Afgeleide werken

Bij het citeren, delen of verspreiden wijzig je andermans werk niet. Doe je dat wel dan heb je toestemming van de rechthebbende(n) nodig tenzij het werk beschikbaar is gesteld via een licentie die dit toestaat. De gebruiker mag dan bijvoorbeeld een remix (een afgeleid werk) van het origineel maken. Afhankelijk van de licentie die aan het oorspronkelijke werk is gehecht kan het zijn dat er voorwaarden aan het afgeleide werk worden gesteld, bijv. dat deze onder dezelfde licentie als de oorspronkelijk video verspreid moet worden.

Rechten en eigen materiaal

Het auteursrecht van zelfgemaakt audiovisuele leermiddelen ligt bij de UvA. Bij de openbaarmaking hiervan worden open licenties, zoals Creative Commons, veel gebruikt. Het is mogelijk om binnen één video verschillende onderdelen te voorzien van een passende licentie of de meest strikte licentie van alle onderdelen voor de gehele video te hanteren. Een voorbeeld van dit laatste: als één onderdeel niet-commercieel gebruikt mag worden dan geldt deze voorwaarde voor de gehele video.

Bij het maken van audiovisuele leermiddelen kun je gebruikmaken van de huisstijl van de UvA voor video. Laat personen die herkenbaar in beeld komen een akkoordverklaring ondertekenen voor het openbaar maken. Meer informatie is te lezen op de webpagina over portretrecht. In verband met de AVG, mag er geen onnodige informatie worden opgenomen die herleidbaar is naar personen.

Zorg bij het openbaar maken dat de informatie over de onderwijsinstelling, naam maker(s), jaartal, de gekozen licentievorm(en) et cetera makkelijk is terug te vinden in het werk zelf en in de begeleidende metadata. Voor meer informatie over het delen van lesmateriaal kun je verder lezen op onze webpagina over online leermiddelen.

Bronvermelding

Bij het citeren, hergebruik en bij afgeleide werken ben je altijd verplicht de bron te vermelden. Deze verplichting geldt ook voor werk waar geen auteursrecht meer op rust. Goede bronvermelding maakt dat deze werken traceerbaar zijn. De manier waarop de bronnen worden vermeld, is afhankelijk van de opleiding. Citatiesoftware automatiseert het beschrijven van bronnen in een specifieke stijl. De UvA ondersteunt verschillende citatiemanagers. Lees meer over citeren en literatuurlijsten maken.

Ondersteuning of advies nodig?

• Vraag het de Bibliotheek.
• De Bibliotheek is aangesloten bij het landelijke Netwerk Auteursrechten Informatiepunten. Je vindt daar nog meer betrouwbare informatie over auteursrechtelijke kwesties en bijbehorende wet- en regelgeving in het hoger onderwijs.
• Hoe zit het met de persoonlijkheidsrechten? Hoe zit het als een video meerdere makers heeft (regisseur, producent, acteur, enzovoort), of meer opdrachtgevers? Test je kennis met deze interactieve video van het ICT en Onderwijs (ICTO).