Het beeld dat mensen vaak hebben van het platteland, wordt in veel gevallen gevoed door de culturele voorstellingen ervan. In films, tv-programma's en boeken die zich afspelen op het platteland, wordt vaak een beeld geschetst volgens de verouderde genre-regels van het kostuumdrama. Maar zelfs wanneer deze culturele voorstellingen zich afspelen in onze huidige tijd, geven zij vaak geen realistisch beeld van het leven op het platteland en wordt niet duidelijk dat globalisering ook buiten de steden grote impact heeft. Dit fascineert Peeren en ze startte daarom het project 'Rural Imaginations’, dat wordt gefinancierd door de European Research Council. In eerste instantie richtte ze zich op het Verenigd Koninkrijk, maar al snel kwamen de Verenigde Staten, China, Nederland en Zuid-Afrika daarbij. Met haar team kwam Peeren tot de ontdekking dat het onderwerp universeel is: overal is een soortgelijk verschil te zien tussen het beeld dat mensen van het platteland hebben en de feitelijke situatie.

Wat maakt het zo relevant om naar het platteland te kijken?
Peeren: ‘Zeker sinds 2016, toen er in een paar maanden tijd werd gestemd voor een Brexit en Trump werd verkozen, heeft het platteland grote invloed op de actualiteit. Zowel de Brexit als de verkiezing van Trump konden voor een groot deel op het conto worden geschreven van stemmers op het platteland. Ook daarna is de relevantie van het platteland bevestigd door gebeurtenissen over de hele wereld. In de huidige situatie met het coronavirus zijn bijvoorbeeld veel voorheen onzichtbare elementen van het platteland zichtbaar geworden, zoals corona-uitbraken in gevangenissen op het platteland of in vleesverwerkende fabrieken op het platteland. De coronacrisis maakt dus delen van het platteland zichtbaar waar de gevolgen van de globalisering heel duidelijk waarneembaar zijn, maar die tot voor kort eigenlijk aan het zicht onttrokken waren.”

Waarom koos je aanvankelijk voor een focus op het Verenigd Koninkrijk?
'Ik heb een achtergrond in de Engelse literatuur en cultuur, en ik keek altijd met veel plezier naar BBC-programma's die zich afspeelden op boerderijen in de Yorkshire Dales of de Cotswolds. Het viel me op dat die programma's altijd gingen over familieboerderijen of kleinschalige schapenhouders en nooit eens over grootschalige kippenfokkerijen met een miljoen vogels. Ik realiseerde me dat de idylle die deze programma's voorschotelen, onze mening enorm kan beïnvloeden. Our Yorkshire Farm gaat bijvoorbeeld over een gezin met negen kinderen op een boerderij in de Yorkshire Dales, waarbij de kinderen de volwassenen helpen wanneer zij vrij zijn van school, en het ziet er inderdaad idyllisch uit. Maar je zou ook kunnen zeggen dat wat er in dit programma wordt getoond, eigenlijk kinderarbeid is. Het wordt gepresenteerd als gezond en goed voor hen, maar probeer je eens voor te stellen hoe luid de protesten zouden zijn als in een dergelijk programma een Londense bijstandsmoeder in een wijk met sociale woningbouw haar kinderen zou laten meehelpen met haar werk.'

Dus de manier waarop het platteland vaak wordt voorgesteld geeft een vertekend beeld?
'Dat klopt. Het gebrek aan realistische beelden van het platteland heeft tot gevolg dat mensen vaak slecht geïnformeerd zijn, en dit kan leiden tot een beeld van het platteland dat nog meer vertekend is. Het is net als met de uitbraak van corona op nertsfokkerijen in Nederland. Veel mensen hadden geen idee van het bestaan van deze fokkerijen, hoewel ze in bepaalde delen van het land een omvangrijke bedrijfstak vormen. Maar er zal echt geen tv-programma over een nertsenfokkerij worden gemaakt, omdat mensen het gewoon niet willen weten. Dat is het centrale punt in dit project: de vraag waarom mensen zich zo verzetten tegen een andere voorstelling van het platteland en waarom de realiteit van het plattelandsleven grotendeels wordt ontkend.’

'Dit geldt overigens niet alleen voor mensen die in de steden wonen; zelfs mensen uit plattelandsgebieden zijn vaak heel gehecht aan de geïdealiseerde voorstelling. Er is geen binaire tegenstelling tussen een geïdealiseerd beeld hebben en de realiteit kennen. In feite kun je op de hoogte zijn van de realiteit, maar toch ideeën aanhangen die geen raakvlak hebben met die realiteit, zelfs als je die realiteit dagelijks ziet.'

Zeg je daarmee dat mensen het platteland vaak zien als een tegenwicht voor globalisering en verstedelijking?
'Precies. Het platteland fungeert als dat tegenwicht, en wanneer blijkt dat het net zo vervuild is als de stedelijke gebieden en in gelijke mate geplaagd wordt door dezelfde problemen, zoals armoede, criminaliteit en huiselijk geweld, dan verliezen mensen dat het gevoel van evenwicht, ook al is dat evenwicht in feite ingebeeld. Er werd een tijdje terug een aflevering van het Britse tv-programma Countryfile uitgezonden met als onderwerp de opkomst van extreemrechts op het platteland. Na de uitzending ontvingen de makers veel klachten van kijkers die aangaven Countryfile terug te willen zoals het naar hun idee hoort, met een focus op de positieve aspecten van het platteland. De fantasie van een idyllisch platteland was verstoord en dat konden de kijkers niet waarderen. 

Hoe werkt dat in de politiek?
'Populistische politici in Nederland, en in veel andere landen, doen het vaak voorkomen alsof stedelingen gecorrumpeerd zijn geraakt. Zij suggereren dat stedelingen niet meer op de traditionele Nederlandse manier leven, en dat wij daarom een voorbeeld moeten nemen aan het platteland om weer 'echte Nederlanders' te worden. Boeren en plattelandsmensen zijn 'de mensen in het land'. Zij zijn de 'echte mensen' met wie de 'stedelijke elite' het contact verloren heeft en die zij onmogelijk kunnen begrijpen.'

Vloeit het onderzoek dat je in Nederland doet voort uit die politieke invalshoek?
'Ja, maar ook andere recente gebeurtenissen onderstrepen de relevantie van ons onderzoek, bijvoorbeeld de boerenprotesten in Nederland. In de eerste fase van de protesten deden de boeren hun best zichzelf te presenteren als hardwerkende bewakers van de voedselvoorziening, die op onrechtvaardige wijze werden tegengewerkt door een politieke klasse uit stedelijke gebieden. Zij presenteerden zichzelf als kleine ondernemers die worstelen om het hoofd boven water te houden en kort worden  gehouden door regelgeving. Dit vond weerklank bij de bevolking en de protesten werden aanvankelijk in hoge mate gesteund. Maar toen ze doorgingen met hun acties werd gaandeweg bekend dat nogal wat boeren in Nederland miljonair zijn en de zogenoemde familiebedrijven vaak helemaal geen familiebedrijven zijn, maar bedrijven die afhankelijk zijn van arbeidsmigranten. Naarmate er meer informatie naar buiten kwam die in strijd was met het idyllische beeld van het platteland, werd de steun voor de protesten steeds kleiner.'

En wat leert de coronacrisis ons?
'Dat de idyllische voorstelling van zaken terugkeert in tijden van crisis, als een soort escapisme. Zoals de huidige hang naar wonen op het platteland laat zien, dromen mensen nog steeds van een ontsnapping naar het platteland, naar een plaats die op de een of andere manier gevrijwaard is van de problemen van de pandemie. Dat dit beeld niet overeenkomt met de werkelijkheid, lijken mensen ook hierbij graag te willen negeren.