'Mijn opdracht vanuit de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam is de Bibliotheek dichter op het primaire proces te brengen. Dus dichter bij het onderwijs en onderzoek. Vroeger ging het bij een bibliotheek exclusief over boeken. Die bewaarden we, en maakten we toegankelijk. Nu bieden we daarnaast veel andere activiteiten en die worden minstens zo belangrijk als de boekenactiviteit. Dat is echt een totale identiteitsverandering.'

Waaruit blijkt die verandering? 

'Neem alleen al de keuze voor dit gebouw. Als je zo’n grote investering doet, en je kiest voor dit type gebouw, in het centrum, midden op een campus, dan kies je echt voor de Bibliotheek als centrum van onderwijs en onderzoek. Daarnaast is het profiel van de directeur veranderd: ik kom uit de wetenschap, terwijl mijn voorgangers eerder een bibliotheek achtergrond hadden.'

Is daarom het Data Science Centre onderdeel van de Bibliotheek? 

'Ja, dat is een tastbaar voorbeeld van hoe we vanuit de Bibliotheek de wetenschap ondersteunen. Het is inmiddels voor alle disciplines relevant kennis te hebben van datawetenschappelijke methoden en technieken, waarvoor je bijvoorbeeld moet kunnen programmeren. Vervolgens is de bibliotheek ook dé plek om data op te slaan. Twintig jaar geleden verzamelden mensen hun onderzoeksdata in hun bureaula of op hun pc. Dat kan niet meer. Denk aan veiligheid, transparantie, Open Science, enzovoorts. Je wil dat die data doorzoekbaar en traceerbaar is. Hier ligt dus een ontzettend belangrijke taak voor ons. Je bent heel kwetsbaar als je dit alles op faculteits- of instituutsniveau doet; die schaal is te klein, of de expertise ontbreekt daar.'

Op welke manieren verbindt de Bibliotheek zich nog meer met dat primaire proces? 

'Vanuit de Hogeschool van Amsterdam hebben we een specifieke taak om praktijkgericht onderzoek te ondersteunen. Dat vind ik een heel interessante, want het praktijkgerichte hbo-onderzoek levert heel andere producten op dan het UvA-onderzoek. Het gaat niet alleen over artikelen en boeken, maar ook om onderzoeksverslagen, adviezen of apps. Wij zorgen voor een goede plek om die producten op te slaan en doorzoekbaar te maken en proberen te ondersteunen bij het opzetten van onderzoek.' 

En het onderwijs, hoe gaat de Bibliotheek de banden daarmee aanhalen? 

'Studenten komen al gemakkelijk bij ons. We hebben mooie studiezalen, we beheren de studie- en samenwerkingsplekken. Dus dat doen we goed. Het is lastiger om medewerkers hier binnen te krijgen. Dat gaan we meer via de onderwijsondersteuning doen. HvA en UvA hebben respectievelijk het Centre for Teaching & Learning en de Teaching & Learning Centres. Daarmee wil ik meer samenwerken – we hebben hier prachtige plekken voor workshops en ontmoetingen, maar we hebben ook zelf inhoudelijke kennis over onderwijsondersteuning. Voor mij is dit gebouw gelukt als we ook de onderzoekers en docenten naar binnen krijgen.'

Waarom is dat zo belangrijk? 

'Als je op onze plannen een sticker zou plakken (medewerkers binnenhalen en die bibliotheek centraal zetten), dan staat daarop: Open Science. Want bij traceerbaarheid van informatie en dataveiligheid gaat het naast digitalisering ook over in gesprek gaan met elkaar, over open uitwisseling en breed toegankelijke kennis.' 

Wat betekent de nieuwe koers voor de medewerkers van de bibliotheek? 

'Voorheen hadden we per vakgebied een specialist. Dat lukt niet meer, veel vakgebieden zijn of heel specialistisch, of heel interdisciplinair geworden, en daarnaast is de schaal van het hoger onderwijs veel groter geworden.. Daarom wordt onze ondersteuning minder vakgericht, maar wel specialistischer vanuit bibliotheekperspectief. We hebben nu teams voor onderwijsondersteuning, publiceren en impact, onderzoeksdata, en digitale vaardigheden. Het werk van onze medewerkers wordt dus echt anders ingericht.'

Hoe past het nieuwe gebouw bij die veranderende rol van de bibliotheek?  

'Een gebouw doet altijd iets met hoe mensen samenwerken. Het beïnvloedt hoe je met elkaar omgaat en uiteindelijk ook wat je vindt, en waarmee je je identificieert. We werken hier nu een paar weken en ik merk: dit gebouw prikkelt om na te denken over hoe we dingen anders kunnen doen. Mensen die vroeger in aparte kamers en gebouwen zaten, zien elkaar hier. Ze lopen over de gang, lunchen samen, ontmoeten elkaar in het atrium. De rector noemde de bibliotheek de agora of het plein van de wetenschap. Een open ontmoetingsplaats, zoals bij de Grieken; dat vind ik een heel fijn beeld. Zo voelt het ook: de oude bibliotheekgebouwen waren ‘van de bibliotheek’, maar dit gebouw is van iedereen. Mensen zoeken het op; onze zalen zijn de komende maanden al stijf volgeboekt.'

Toch moet je bij binnenkomst met je pasje langs een veiligheidspoortje.  

'Ja. Dat is niet hoe je het zou willen, maar voor je het weet zijn alle studieplekken bezet en zit het hier vol met fotograferende toeristen. Tegelijk hebben we wel een maatschappelijke opgave. Kijk naar de openbare bibliotheek: die stelt zich open voor de hele samenleving. Wij verkennen nog hoe we de volgende stap naar onze omgeving, naar de stad kunnen zetten. Ik denk aan open activiteiten, waarbij mensen hier komen voor een debat of gesprek. In de HvA hebben we al FLOOR, de UvA heeft het Allard Pierson. Dit soort samenwerkingen, met partners van binnen en buiten de UvA en HvA, zullen we moeten verdiepen.'

Interview: Lisette Blankestein