Steeds meer leermiddelen zijn digitaal beschikbaar en kunnen worden gebruikt binnen het blended learning concept, bijvoorbeeld op Canvas. Steeds meer docenten wereldwijd delen hun onderwijsmateriaal gratis via online platforms. Ook de uitgeverijen van lesmateriaal bieden databases aan met hierin hun lesmateriaal tegen een betaalde licentie. Als je op zoek bent naar digitale lesmaterialen om in te zetten in het onderwijs dan kan de bibliotheek hierin adviseren.
Wil je online lesmateriaal gebruiken waarvoor betaald moet worden of waarvoor een licentie moet worden afgesloten, neem dan contact opnemen met de informatiespecialist van de Bibliotheek. Hij of zij kan assisteren bij het vinden van digitaal onderwijsmateriaal, afsluiten van de licentie en het gebruik van de leermiddelen binnen de licentievoorwaarden.
Open leermiddelen (ofwel open educational resources of afgekort OER) zijn digitale leermaterialen die online vrij beschikbaar zijn voor (her)gebruik. Het kopiëren, bewerken en verspreiden van het materiaal is onder voorwaarden toegestaan (Creative Commons).
Open leermiddelen zijn er in verschillende varianten:
Meer informatie over open leermiddelen is te vinden in het SURF-artikel “Wat zijn Open Educational Resources?”
Voor handige zoektips en bronnen gerelateerd aan digitale (open) leermiddelen, neem een kijkje bij Hoe vind ik.... Ook vind je onder Hoe vind ik... informatie over het zoeken naar afbeeldingen.
De informatiespecialist van de bibliotheek ondersteunt je graag.
Open leermiddelen kunnen worden gebruikt ter inspiratie, als aanvulling op eigen materiaal, of als compleet cursusonderdeel. Open digitale leermiddelen kunnen voorafgaand, tijdens of na de les worden ingezet (b.v. op Canvas). Soms kan het gebruik van open leermaterialen tijdwinst opleveren.
Er zijn voorwaarden verbonden aan het kopiëren, bewerken en verspreiden van open materiaal dat je online vindt. Ook op gratis beschikbaar online materiaal rust auteursrecht. Meestal staat bij een open leermiddel een Creative Commons-licentie (afgekort: CC) die aangeeft op welke manieren je dit leermiddel mag gebruiken. Op de website van Creative Commons Nederland zie je wat de licentievoorwaarden zijn.
Zie ook het Auteursrecht InformatiePunt voor docenten waarmee je contact kunt opnemen bij vragen over Creative Commons licenties.
Steeds vaker worden (open) leermiddelen gecreëerd door docenten zelf, onafhankelijk van uitgevers. Leermiddelen kunnen zo nog beter worden toegesneden op de specifieke behoeften van onderwijsinstellingen en worden ingezet binnen het blended learning concept en flexibel onderwijs. Omdat de instelling zelf auteursrechthebbende is, kan er bovendien makkelijker open worden gedeeld.
Voor het maken van online cursussen kun je gebruik maken van Canvas. Helemaal open delen is daarbij niet mogelijk, wel binnen de instelling en met andere Canvasgebruikers. Daarnaast maakt de UvA ook gebruik van Coursera. Voor meer informatie kun je contact opnemen met de facultaire ICT-in-het-onderwijs ondersteuners.
Open textbooks zijn gratis online verkrijgbare studieboeken met een open copyright licentie, dus vrij voor hergebruik. Wat precies is toegestaan (wat betreft aanpassen en distribueren) wordt vastgelegd in een creative commons licentie. Meer informatie over Open Textbooks.
Er zijn verschillende opties voor het maken van open e-textbooks. Één ervan is Wikiwijs. Dit is een gebruiksvriendelijke gratis online tool voor het maken van een open textbook waarbij het mogelijk is om met docenten gemeenschappelijk te werken, ook van buiten de eigen instelling. De gepubliceerde e-textbooks zijn eenvoudig te integreren in Canvas.
Video’s spelen een steeds prominentere rol binnen het onderwijs. Je kunt terecht bij het AudioVisueel Centrum van de UvA voor ondersteuning bij het maken van video-materiaal.
Door zelf onderwijsmateriaal te delen draag je bij aan betere toegankelijkheid van onderwijs, aan valorisatie van kennis en het geeft bovendien de kans om jezelf of de instelling te profileren. Het delen van leermiddelen biedt ook andere voordelen, zoals:
Denk na onder welke licenties je je eigen materiaal beschikbaar stelt. Een goede optie is om het materiaal te verspreiden onder een Creative Commons (CC)-licentie. Met een CC-licentie behoud je alle rechten als maker, maar geef je vooraf toestemming aan anderen om het werk te delen of te bewerken. Er zijn verschillende opties als je kiest voor een CC-licentie, afhankelijk van wat je wilt dat anderen met het werk mogen doen. Voor alle licenties geldt dat je naam als maker moet worden vermeld. Verder kun je kiezen of men het materiaal mag bewerken, commercieel mag gebruiken en of ze het (afgeleide) werk weer onder dezelfde voorwaarden moeten verspreiden.
Meer informatie over CC-licenties
AuteursrechtInformatiePunt voor docenten
Platforms waarop je je open leermiddelen kunt delen zijn bijvoorbeeld: